aktualności
wszystko co jest umieszczane na stronie w różnych kategoriach
5 Niedziela wielkanocna – J 13,31-35
J 13, 31-33a. 34-35
4 Niedziela wielkanocna – J 10, 27-30
J 10, 27-30
Na podstawie czego rozeznajesz?
Warto na czymś konkretnym oprzeć rozeznawanie. Wiele elementów może przyczynić się właściwego wykorzystania tego narzędzia. Zastanówmy się, co wesprze nas najlepiej w rozeznawaniu naszej przyszłości.
4 Niedziela Wielkiego Postu – Łk 15,1-3.11-32
kierunek Niedziela4 Niedziela Wielkiego Postu - ks. dominik poczekaj -29.03.2025Łk 15, 1-3. 11-32 W owym czasie zbliżali się do Jezusa wszyscy celnicy i grzesznicy, aby Go słuchać. Na to szemrali faryzeusze i uczeni w Piśmie: «Ten przyjmuje grzeszników i jada z...
3 Niedziela Wielkiego Postu – Łk 13,1-9
Łk 13, 1-9
2 Niedziela Wielkiego Postu – Łk 9,28b-36
Łk 9, 28b-36
1 Niedziela Wielkiego Postu – Łk 4, 1-13
1 Niedziela Wielkiego Postu – Łk 4, 1-13
Przyszłość — wejść w życie.
Przyszłość jest dla nas środkiem bardzo cennym i wobec niego podejmujemy najwięcej naszych starań – działań. Jak rozeznawać swoją przyszłość, jak w nią we właściwy sposób wejść, to powinno być tematem naszych myśli, zanim przejdziemy do jej realizacji. Spójrzmy na przyszłość w temacie rozeznawania.
7 Niedziela zwykła – Łk 6, 27-38
7 Niedziela zwykła – Łk 6, 27-38
Rozeznawanie — wiedza o sobie i o tym, jak funkcjonuję.
rozeznawanieRozeznawanie — wiedza o sobie i o tym, jak funkcjonuję. - ks. dominik poczekaj -13.02.2025Zdobyć wiedzę i odsłonić tajemnice swojej osoby i życia to bardzo cenny dar, który jest możliwy do osiągnięcia poprzez konkretne nastawienie i pracę. Po co nam ta...
6 Niedziela zwykła – C – Łk 6, 17.20-26
Łk 6, 17.20-26
5 Niedziela zwykła – Łk 5,1-11
kierunek Niedziela5 Niedziela zwykła - ks. dominik poczekaj -9.02.2025 Łk 5, 1-11 Zdarzyło się raz, gdy tłum cisnął się do Jezusa, aby słuchać słowa Bożego, a On stał nad jeziorem Genezaret, że zobaczył dwie łodzie, stojące przy brzegu, rybacy zaś wyszli z nich i...
Rozeznawanie
ROZEZNAWANIEtemat: rozeznawanie W życiu codziennym powinniśmy kształtować i chronić różne postawy. Powinny to być zachowania, które nie tylko pomaga ją nam się orientować i funkcjonować w świecie naszej codzienności ale które powinny też nas budować i rozwijać. Pomyśl...
Rozeznawanie – czym jest?
rozeznawanieRozeznawanie - czym jest? - ks. dominik poczekaj -3.02.2025W tej refleksji chodzi o zrozumienie tematu rozeznawania. Kilka wskazówek, które nas poprowadzą, mogą zainspirować nas do rozwijania tego tematu. To kolejne dobrodziejstwo – skarb, który posiadamy,...
3 Niedziela zwykła – Łk 1,1-4;4,14-21
Łk 1, 1-4; 4, 14-21
2 Niedziela zwykła – J 2,1-12
J 2, 1-12
2 Niedziela po Bożym Narodzeniu – J 1,1-18
J 2, 1-12
Kształtuj swoją myśl…
połącz myśliKształtuj swoją myśl… - ks. dominik poczekaj -3.01.2025Kończące rozważanie chciałbym poświęcić na pewną propozycją i jej znaczenie. Otóż chciałbym was zachęcić do wyrobienia sobie nawyku — świadomego myślenia — tworzenia myślenia, wykuwania różnych myśli…...
Niedziela Świętej Rodziny – Łk 2,41-52
kierunek NiedzielaNiedziela Świętej Rodziny - ks. dominik poczekaj -29.12.2024Łk 2, 41-52 Rodzice Jezusa chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. Gdy miał lat dwanaście, udali się tam zwyczajem świątecznym. Kiedy wracali po skończonych uroczystościach, został...
Myśląc, działaj…
A gdyby mieć taką listę cytatów, z której chwytam jeden i zaczynam działać. Pewnie funkcjonowałoby nam się w jakiejś kwestii znacznie wygodniej i twórczo. Spróbujmy zatem zobaczyć związek między myślami a działaniem i spróbujmy to bardziej przeżyć niż teoretyzować.
4 Niedziela adwentu – C – Łk 1,39-45
4 Niedziela adwentu – C – Łk 1,39-45
3 Niedziela Adwentu – C – Łk 3,10-18
3 Niedziela Adwentu – C – Łk 3,10-18
Rozwijaj myśl…
połącz myśliRozwijaj myśli... - ks. dominik poczekaj -11.12.2024Pojawiające się w nas myśli, mają swój sens w konkretnych okolicznościach. Wracając do nich po jakimś czasie, możemy się przekonać, że mają tę samą wartość, albo są silniejsze, albo już nie są dla nas...
2 Niedziela Adwentu – C – Łk 3,1-6
2 Niedziela Adwentu – C – Łk 3,1-6
połącz myśli
POŁĄCZ MYŚLItemat: połącz myśli Myśli… rodzą się w nas w kontekście różnych wydarzeń i chwil. Jedne być może nieustannie zbywasz, inne może przesadnie podkreślasz. Jak wykorzystać ten szczególny dar, jakim jest refleksyjności – łączenie myśli? Szukajmy zatem sposobu,...
refleksyjność – rozwijaj ten dar.
połącz myśliRefleksyjność - rozwijaj ten dar. - ks. dominik poczekaj -1.12.2024Uważasz się za osobę refleksyjną? Czy gdy dzieją się jakieś sytuacje, podejmujesz konkretny tok myślenia, masz jakieś opinie? Warto stworzyć okazję do tego, by wykorzystać czas na...
34 Niedziela – Chrystusa Króla – B – Mt 25,31-46
J 18, 33b-37
Kultura spotkania.
Chyba błędem byłoby stwarzać przepisy na pewne tematy. Znalazłyby się wówczas jakieś braki, które każdy z nas wyłapałby z własnego doświadczenia. Jest jednak coś kluczowego, co jest ważne w stworzeniu kultury spotkania. Na ten element chciałbym w tej refleksji zwrócić uwagę i zaprosić was tą rozważenia go…
33 Niedziela zwykła – B – Mk 13,24-32
33 Niedziela zwykła – B – Mk 13,24-32
32 Niedziela zwykła – B – Mk 12, 38-44
32 Niedziela zwykła – Mk 12, 38-44
Czy spotkanie coś w was tworzy?
Mamy wiele zwykłych i niezwykłych okazji do tego, by się spotkać, ale czy wykorzystujemy te okazje? Czy spotkania, te codzienne, faktycznie w nas coś tworzą, mogą coś dokonać i w nas pozostawić?
31 Niedziela zwykła – B – Mk 12, 28b-34
Mk 12, 28b-34
30 Niedziela zwykła – B – Mk 10,46-52
Mk 10,46-52
Biblijne spotkania z Bogiem – to dobry materiał do…
Zadziwiające jest to, jak wiele jest opisów spotkań z Jezusem na kartkach Ewangelii. Może to wyraźny znak, aby zająć się tą kwestią i przyjrzeć się spotkaniom, ucząc się ich dynamiki i znaczenia. Spróbujmy wykorzystać tę perspektywę.
29 Niedziela zwykła – B – Mk 10,35-45
29 Niedziela zwykła – Mk 10,35-45
28 Niedziela zwykła – B – Mk 10,17-27
Mk 10,17-27
Wiara jako spotkanie…
Wyobrażenia o wierze, o chrześcijaństwie są wokół nas przeróżne i pewnie w nas są też różne myśli i założenia. Spróbujmy na wiarę popatrzeć przez pryzmat spotkania — wydarzenia. Czy ta perspektywa coś zmieni? Czegoś nas nauczy?
spotkanie
temat kolejnego miesiąca to – S P O T K A N I E
27 Niedziela zwykła – B – Mk 10,2-12
Mk 10,2-12
26 Niedziela zwykła – B – Mk 9,38-43.45.47-48
Mk 9, 38-43. 45. 47-48
25 Niedziela zwykła – B – Mk 9,30-37
Mk 9, 30-37
Powód twojej determinacji to…
Mobilizacja, motywacja determinacji może być bardzo różna. Istotne jest to, by uświadomić sobie, co mnie osobiście determinuje, a nie co innych. Własna ścieżka będzie ogromną pomocy w realizacji różnych zadań i osiąganiu swojego celu.
24 Niedziela zwykła – Mk 8,27-35
Mk 8, 27-35
Zdecydowanie.
Niekiedy brak małego a istotnego elementu, może położyć cały nasz plan. Czy jesteście świadomi, co najczęściej odsuwa was od realizacji jakiegoś zadania? Spójrzmy dziś na zdecydowanie, które może wesprzeć naszą determinację.
23 Niedziela zwykła – Mk 7,31-37
Mk 7, 31-37
Mocne przekonania.
Jakie jest źródło twoich przekonań? Czy wyrabiasz je względem spraw, które cię dotyczą i tych, które cię otaczają? Spróbuj chwilę poświęcić na zweryfikowanie tematu przekonań i wyznaczenie sobie sposobu ich kształtowania.
22 Niedziela zwykła – Mk 7,1-8.14-15.21-23
kierunek Niedziela22 Niedziela zwykła - ks. dominik poczekaj -1.09.2024Mk 7, 1-8. 14-15. 21-23 Zebrali się u Jezusa faryzeusze i kilku uczonych w Piśmie, którzy przybyli z Jerozolimy. I zauważyli, że niektórzy z Jego uczniów brali posiłek nieczystymi, to znaczy nie...
21 Niedziela zwykła – J 6,54.60-69
J 6,54. 60-69
determinacja
Najpierw łodyga, później duży liść. W głowie pojawia się myśl – jaka natura jest silna, że taka roślinka znalazła drogę, by zupełnie nowym miejscu, powstać jak feniks z popiołu. Zapraszam do lektury kolejnych myśli.
Dasz radę
Świat wokół nas poprzez zachowania ludzi, sytuację podpowiada nam tematy, które powinniśmy rozważać i nad którymi powinniśmy pracować. Temat obecny zjawił się tuż pod oknem w warunkach, wydawałoby się mało konstruktywnych. A jednak… Jaki obraz ma w tobie determinacja?
20 Niedziela zwykła – J 6,51-58
J 6, 51-58
19 Niedziela zwykła – J 6,41-51
J 6, 41-51
18 Niedziela zwykła – J 6,24-35
J 6, 24-35
17 Niedziela zwykła- J 6,1-15
kierunek Niedziela17 Niedziela zwykła - ks. dominik poczekaj -28.07.2024J 6, 1-15 Jezus udał się za Jezioro Galilejskie, czyli Tyberiadzkie. Szedł za Nim wielki tłum, bo widziano znaki, jakie czynił na tych, którzy chorowali. Jezus wszedł na wzgórze i usiadł tam ze...
16 Niedziela zwykła – Mk 6,30-34
kierunek Niedziela16 Niedziela zwykła - ks. dominik poczekaj -21.07.2024Mk 6, 30-34 Apostołowie zebrali się u Jezusa i opowiedzieli Mu wszystko, co zdziałali i czego nauczali. A On rzekł do nich: «Pójdźcie wy sami osobno na miejsce pustynne i wypocznijcie nieco». Tak...
Zainwestuj swoją wdzięczność
Wydaje mi się, że inwestycja wdzięczności nie może rodzić żadnych strat. To działanie pomoże ci we właściwy sposób posłużyć się twoim potencjałem i rozwinąć nową perspektywę.
15 Niedziela zwykła – Mk 6,7-13
Mk 6,7-13
14 Niedziela zwykła – Mk 6,1-6
Mk 6, 1-6
Oceniać z wdzięcznością.
Ocena bywa niekiedy krytyką albo poszukiwaniem zysku dla siebie. Można tę postawę lepiej wykorzystywać i w inny sposób. Spróbujmy połączyć ocenę z wdzięcznością i zobaczmy, co z tego wyniknie.
Wdzięczność uczy patrzeć.
Naszą uwagę przyciąga wiele rzeczy. Codziennie mamy okazje zobaczyć mnóstwo, ale czy faktycznie widzimy. W jaki sposób wykorzystać wdzięczność do tego, aby funkcjonować w codzienności? Jak nauczyć się patrzeć przez pryzmat wdzięczności?
Masz w sobie wdzięczność?
mentalność wdzięcznościCzy masz w sobie wdzięczność? - ks. dominik poczekaj -6.06.2024Czy na pytanie czym jest wdzięczność, nie odpowiadam, za co jesteśmy wdzięczni? Może to skrót myślowy i przejście od razu do konkretów, ale nie zastanawiając się nad tym, jaką rolę...
Niedziela Trójcy Świętej – Mt 28,16-20
kierunek NiedzielaNiedziela Trójcy Świętej - ks. dominik poczekaj -26.05.2024Mt 28, 16-20 Jedenastu uczniów udało się do Galilei na górę, tam gdzie Jezus im polecił. A gdy Go ujrzeli, oddali Mu pokłon. Niektórzy Jednak wątpili. Wtedy Jezus zbliżył się do nich i...
Zesłanie Ducha Świętego – J 20,19-23
J 15, 26-27; 16, 12-15 oraz J 20,19-23
Niedziela – Wniebowstąpienie Jezusa – Mk 16,15-20
kierunek Niedziela7 Niedziela Wniebowstąpienie - ks. dominik poczekaj -12.05.2024Mk 16, 15-20 Jezus ukazawszy się Jedenastu powiedział do nich: «Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu. Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie...
VI Niedziela Wielkanocna – J 15,9-17
J 15, 9-17
Zaprojektuj 1/7/30/12
Każdy z nas ma pewnie swój pomysł, który jest już sprawdzony. Nie chodzi o to, by go odłożyć, przekreślić, ale o to, by spojrzeć znów na temat szerzej i zobaczyć wiele szans w projektowaniu swojej codzienności. Spróbujmy ten temat zagospodarować w inny sposób.
V Niedziela wielkanocna – J 15,1-8
J 15, 1-8
Kreatywne działanie
Projektowanie to świadomy wybór odpowiedniego kształtu naszego działania. Na poziomie projektowania, mamy możliwość wpływania na kształt myślenia, celów, działania… Wiesz jaki Kreatywny kształt mogą mieć różne twoje życiowe sytuacje? Zastanówmy się jak najlepiej to wykorzystać w swojej codzienności.
4 Niedziela wielkanocna – J 10,11-18
4 Niedziela wielkanocna – J 10,11-18
III Niedziela Wielkanocna – Łk 24,35-48
3 Niedziela wielkanocna – Łk 24,35-48
Samokrytycyzm
Samokrytycyzm – to słowo może w naszej wyobraźni stworzyć obraz trudnego do realizacji procesu – mało przyjemnego, wymagającego… Spójrzmy pozytywnie na tym postawę, spróbujmy odnaleźć dla siebie korzyści.
Niedziela Miłosierdzia – J 20,19-31
Niedziela Miłosierdzia Bożego – J 20,-31
trzy dni – spotkanie z Chrystusem
osobiste rozważania o Triduum Paschalnym
Forma też jest ważna.
Zapraszam do odkrywania kolejnej części dwunastościanu, tym razem projektowanie. Forma działania, która może w wielu z was wywołać różne wrażenia, pewnie z racji pracy, ale samo słowo jako metoda zastosowana do naszych codziennych i duchowych spraw, może nieco rozszerzyć nasze horyzonty. Spróbujmy zatem przenieść to słowo, na realia naszego osobistego życia.
V Niedziela Wielkiego Postu – J 12,20-33
kierunek Niedziela5 Niedziela Wielkiego Postu - ks. dominik poczekaj -16.03.2024J 12, 20-33 Wśród tych, którzy przybyli, aby oddać pokłon Bogu w czasie święta, byli też niektórzy Grecy. Oni więc przystąpili do Filipa, pochodzącego z Betsaidy Galilejskiej, i prosili...
IV Niedziela Wielkiego Postu – J 3,14-21
Bóg zbliża się, wchodzi w historię naszego życia. Jego przyjście wymaga jednak naszej odpowiedzi.
III Niedziela Wielkiego Postu – J 2,13-25
Dość radykalne działanie Chrystusa, może wydawać się nam niezrozumiałe i nie uzasadnione. Jeśli jednak poznamy głębszy motyw, zródło tego działania, wówczas odkryjemy dlaczego tak postępuje.
II Niedziela Wielkiego Postu – Mk 9,2-10
Jego Przemienienie może być również twoim przemienieniem – myślenia, działania, odczuwania… Módl się często – wtedy będziesz z Nim na górze.
I Niedziela Wielkiego Postu – B – Mk 1,12-15
Pustynia – to nie tylko miejsce, ale i stan, punkt który powinien być obecny w naszej codzienności. Od doświadczenia pustyni można oczekiwać różnych owoców. Może codzienne wyjście na pustynie sprawi, że Duch zacznie tobą prowadzić.
Przeciwieństwo stagnacji.
Co jest przeciwieństwem stagnacji? Jakie słowo najodpowiedniej wyraża właśnie ten stan? Czy wśród różnych postaw, nawyków, możemy odnaleźć coś tak konkretnego, co pomoże nam w walce ze stagnacją w naszej codzienności?
Po co nam nawyki?
Szukanie właściwego uzasadnienia dla zachowań, postaw w naszym życiu, wynika z tego, że potrzebuje przemawiających do nas argumentów, które nie tylko nas zmobilizują, ale uzasadnią wybór jakiegoś działania. Spróbujmy się zastanowić nad tym, po co nam nawyki i w odniesieniu do swojej osoby pomyśl — dlaczego takie nawyki.
Niedziela Chrztu Pańskiego – Łk 3,15-16;21-22
Łk 3, 15-16. 21-22
Mocna siódemka
W przypadku każdego i każdej z nas, pojawiają się nawyki, które są tak mocno z nami związane, że są po prostu mocnymi stronami naszego życia. Masz świadomość swoich mocnych stron, mocnej siódemki nawyków? Spróbujmy ten temat przepracować i stworzyć świadomość takiej mocnej listy.
Wspólne nawyki
Są nawyki, które występują w różnych sferach naszego życia i zachowują bardzo podobny charakter. Może cecha wspólna, to klucz, który przyda się w kształtowaniu nawyków w naszej codzienności. Odkryjmy my zatem ten klucz.
III Niedziela Adwentu – B – J 1,6-8.19-28
Potrzebujemy stanowczego głosu Jana, by móc przyjąć do swojego serca to właściwe Słowo – Jezusa, by dotarło do nas to budujące Słowo.
dobre nawyki
dobre nawykitemat: dobre nawyki Spróbuj najpierw sam zdefiniować słowo: “nawyk”. Jeśli uświadomisz sobie, w jaki sposób rozumiesz to słowo, to znajdziesz przekonanie, by wprowadzić dla swojego życia konkretne działania, które staną się twoimi na wy Kami. Masz już...
uruchom reakcję
Czym jest nowych i które z nich powinniśmy realizować swoim życiu, a które powinniśmy odrzucić jako negatywne. Spróbujemy zrozumieć czy mnie zna wek, określić swoją własną definicję, wyznaczyć wokół tego swoje własne działanie. Zatem czy nawyk powstaje spontanicznie, jako reakcja na jakąś sytuację, czy może być świadomym wyborem konkretnego działania?
32 Niedziela zwykła – A – Mt 25, 1-13
32 Niedziela zwykła - Mt 25, 1-13 Jezus opowiedział swoim uczniom tę przypowieść: «Podobne będzie królestwo niebieskie do dziesięciu panien, które wzięły swoje lampy i wyszły na spotkanie pana młodego. Pięć z nich było nierozsądnych, a pięć roztropnych. Nierozsądne...
31 Niedziela zwykła – Mt 23,1-12
31 Niedziela zwykła - Mt 23, 1-12 Jezus przemówił do tłumów i do swych uczniów tymi słowami: «Na katedrze Mojżesza zasiedli uczeni w Piśmie i faryzeusze. Czyńcie więc i zachowujcie wszystko, co wam polecą, lecz uczynków ich nie naśladujcie. Mówią bowiem, ale sami nie...
Pisać życiem
pisać życiemPisać życiem. - ks. dominik poczekaj -31.10.2023Stwarzanie codzienności, a nie tylko dopasowywanie się do okoliczności – to zadanie naszego życia, naszej codzienności. Jesteśmy osobami, które powinny swoim życiem napisać wyjątkowe historie. W ciągu dnia...
Stwórz charakter swojego dziennika
pisać życiemStwórz charakter swojego dziennika - ks. dominik poczekaj -23.10.2023Czy dziennik może być wpływowym narzędziem? Prowadzenie go, to skorzystanie z kolejnej z wielu szans dla siebie, by umocnić życie. Tak niepozorne narzędzie, może stać się dla ciebie nawet...
29 Niedziela zwykła – A – Mt 22, 15-21
29 Niedziela zwykła - Mt 22, 15-21 Faryzeusze odeszli i naradzali się, jak by podchwycić Jezusa w mowie. Posłali więc do Niego swych uczniów razem ze zwolennikami Heroda, aby mu powiedzieli: «Nauczycielu, wiemy, że jesteś prawdomówny i drogi Bożej w prawdzie nauczasz....
28 Niedziela zwykła – A – Mt 22, 1-10
28 niedziela zwykła - Mt 22, 1-10 Jezus w przypowieściach mówił do arcykapłanów i starszych ludu: «Królestwo niebieskie podobne jest do króla, który wyprawił ucztę weselną swemu synowi. Posłał więc swoje sługi, żeby zaproszonych zwołali na ucztę, lecz ci nie chcieli...
Kim chcesz być – lista jak to osiągnąć.
pisać życiemKim chcesz być - lista jak to osiągnąć. - ks. dominik poczekaj -10.10.2023Tworzone przez nas listy mają niekiedy oschły charakter. Same w sobie są niekiedy mało zachęcające. Jak z tych technicznych list, stworzyć coś kreatywnego i praktycznego? Nadaj temu...
27 Niedziela zwykła – A – Mt 21, 33-43
27 Niedziela zwykła - Mt 21, 33-43 Jezus powiedział do arcykapłanów i starszych ludu: «Posłuchajcie innej przypowieści. Był pewien gospodarz, który założył winnicę. Otoczył ją murem, wykopał w niej tłocznie, zbudował wieżę, w końcu oddał ją w dzierżawę rolnikom i...
pisać życiem
pisać życiemtemat: pisać życiem Po co mamy cokolwiek pisać? Dlaczego mam spisywać swoje historie, przemyślenia i dzielić się nimi z innymi? Po co mam stwarzać różnego rodzaju listy do realizacji, czy scenariusze życia? W czym może pomóc nam pisanie dziennika? To...
Obserwacje i wrażenia
pisać życiemObserwacje i wrażenia - ks. dominik poczekaj -2.10.2023Nasza codzienność ma swoje różne odsłony. Spisując swoje obserwacje i wrażenia, możemy bardziej siebie zrozumieć. Nasza codzienność może odsłonić przed nami wiele ciekawych tajemnic, dzięki którym...
26 Niedziela zwykła – A – Mt 21, 28-32
26 niedziela zwykła - Mt 21, 28-32 Jezus powiedział do arcykapłanów i starszych ludu: «Co myślicie? Pewien człowiek miał dwóch synów. Zwrócił się do pierwszego i rzekł: „Dziecko, idź i pracuj dzisiaj w winnicy”. Ten odpowiedział: „Idę, panie!”, lecz nie poszedł....
25 Niedziela zwykła – A – Mt 20, 1-16a
25 Niedziela zwykła - Mt 20, 1-16a Jezus opowiedział swoim uczniom następującą przypowieść: «Królestwo niebieskie podobne jest do gospodarza, który wyszedł wczesnym rankiem, aby nająć robotników do swej winnicy. Umówił się z robotnikami o denara za dzień i posłał ich...
23 Niedziela zwykła – A – Mt 18, 15-20
23 niedziela zwykła - Mt 18, 15-20 Jezus powiedział do swoich uczniów: «Gdy brat twój zgrzeszy przeciw tobie, idź i upomnij go w cztery oczy. Jeśli cię usłucha, pozyskasz swego brata. Jeśli zaś nie usłucha, weź z sobą jeszcze jednego albo dwóch, żeby na słowie dwóch...